زایمان زودرس چگونه اتفاق می افتد؟

زایمان زودرس در واقع یکی از مشکلات شایع در بارداری است که شرایط پیچیده‌ای را برای مادر و نوزاد به وجود می‌آورد، از هر ده زایمان یک مورد احتمال زایمان زودرس وجود دارد.

زایمان طبیعی بین هفته‌های ۳۷ تا ۴۰ بارداری رخ می دهد، به بارداری‌هایی که پیش از هفته‌ی سی و هفتم خاتمه پیدا کنند زایمان زودرس می‌گویند و نوزادانی که از این زایمان به دنیا می‌آیند نوزاد نارس نامیده می‌شوند که در برخی موارد احتیاج به مراقبت‌های ویژه دارند.

علت زایمان زودرس چیست؟

در اکثر موارد علت زایمان زودرس به درستی قابل تشخیص نیست، اما به نظر می‌رسد اگر مادر یکی از بیماری‌ها یا شرایط زیر را داشته باشد احتمال وقوع این مشکل در او افزایش می‌یابد:

• دیابت

• بیماری‌های قلبی

• بیماری‌های کلیوی

• فشار خون بالا

• تغذیه نامناسب قبل و یا هنگام بارداری

• سیگار کشیدن

• استفاده از مواد مخدر

• مصرف بیش از حد الکل حین بارداری

• عفونت‌های خاص مانند عفونت دستگاه اداری یا عفونت در غشاء پرده آمنیوتیک

• سابقه زایمان زودرس در بارداری‌های قبلی

• مشکلات غیرطبیعی در رحم

• ضعیف بودن دهانه رحم که پیش از موعد زایمان باز شود.

• مادرانی که کمتر از ۱۷ سال یا بیشتر از ۳۵ سال سن دارند.

زایمان زودرس پیامدهای جدی را به همراه دارد؟

در گذشته زایمان زودرس منجر به تولد نوزادانی می‌شد که در همان روزها یا هفته‌های اول جان خود را از دست می‌دادند و در واقع یکی از دلایل مرگ نوزادان، زایمان زودرس بود، در حال حاضر هم در برخی کشورهای در حال پیشرفت و جهان سومی به دلیل در دسترس نبودن امکانات پزشکی و دسترسی به متخصص زنان بسیاری از نورادان نارس فوت می‌کنند و برخی دیگر با اختلالات عصبی طولانی مدت روبرو می‌شوند اما در کشورهای پیشرفته با وجود بخش‌‌های مجهز مراقبت از نوزادان نارس، اکثر نوزادان نارس می‌توانند با سلامت کامل مرخص شوند و زندگی نرمالی را پیش رو داشته باشند.

علائم زایمان زودرس

علائم بروز این مشکل عبارتند از:

1. انقباضاتی که بیش از ۴ تا ۶ بار در ساعت تکرار شوند.
2. درد زیر شکم شبیه دردهای قاعدگی یا فشار در ناحیه لگن.
3. تغییر در ترشحات واژن مانند افزایش مقدار، تغییر رنگ (خونی یا صورتی)، یا ترشحات آبکی.
4. کمردرد مداوم به ویژه اگر جدید باشد یا شدت آن افزایش یابد.
5. احساس فشار در لگن، حس سنگینی یا فشار در پایین شکم.
6. نشتی یا پارگی کیسه آب، خروج مایع شفاف یا زرد از واژن.
7. تغییرات در حرکات جنین.

در صورت مشاهده این علائم، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید تا اقدامات لازم انجام شود.

زایمان زودرس چه مشکلاتی برای نوزاد ایجاد می کند؟

در هفته‌های پایانی بارداری، افزایش وزن، تکامل رشد اندام‌های حیاتی بدن جنین مانند مغز و ریه صورت می‌گیرد و به این دلایل نوزادانی که زودتر از موعد به دنیا بیایند ممکن است احتیاج به بستری شدن‌های طولانی در بیمارستان داشته باشند، در برخی موارد ناتوانی‌های یادگیری یا مشکلات جسمانی نوزادان نارس برای همیشه باقی می‌ماند.

مشکلاتی که یک نوزاد ناررس پس از تولد ممکن است با آن‌ها مواجه شود:

• مشکلات تنفسی
• کمبود وزن
• چربی کم بدن
• عدم توانایی برای ثابت نگه داشتن دمای بدن
• فعالیت کمتر از حد نرمال
• مشکلات حرکتی و عدم تطابق حرکتی اندام‌ها
• مشکل در غذا خوردن
• تغییر رنگ پوست به رنگ زرد یا رنگ‌های غیرطبیعی دیگر

مشکلاتی جدی که ممکن است موجب مرگ نوزادان نارس شود:

• خونریزی مغزی
• خونریزی ریوی
• هیپوگلیسمی یا افت قند خون
• عفونت خون
• التهاب و عفونت ریه (پنومونی)
• مشکلات مادرزادی شدید قلبی
• کم خونی
• سندرم دیسترس تنفسی

برخی از این مشکلات با مراقبت‌های ویژه بهبود پیدا می‌کنند اما در برخی موارد ناتوانی و بیماری‌های موجود برای تمام عمر باقی خواهند ماند.

با توجه به مشکلاتی که نوزاد حاصل از یک زایمان زودرس با آن‌ها مواجه خواهد بود، پیشگیری یکی از مواردی است که تمام مادران باید به آن آگاه باشند.

خطرات زایمان زودرس برای مادر

زایمان زودرس خطراتی برای مادر به همراه دارد که شامل موارد زیر است:

عفونت‌ها

این مشکل باعث عفونت در دستگاه تناسلی یا سایر قسمت‌های بدن مادر می‌شود. این عفونت‌ها می‌توانند منجر به مشکلات جدی مانند عفونت‌های رحمی یا خونریزی شوند.

خونریزی

زایمان پیش از موعد احتمال خطر خونریزی شدید به ویژه در صورت نیاز به جراحی سزارین یا جراحت‌های رحم را افزایش می‌دهد.

مشکلات روانی

مادران پس از زایمان زودرس به دلیل نگرانی‌های ناشی از سلامت نوزاد یا مشکلات جسمی خود با استرس، اضطراب، افسردگی یا اختلالات روانی دیگر مواجه می‌شوند.

افت فشار خون

در برخی موارد، زایمان زودرس باعث تغییرات در فشار خون و ایجاد مشکلات قلبی می‌شود.

خطرات ناشی از بیهوشی

در صورتی که نیاز به جراحی سزارین باشد، خطرات ناشی از بیهوشی عمومی یا اپیدورال می‌تواند وجود داشته باشد.

عدم آمادگی بدن برای زایمان

از آنجایی که در این موارد بدن مادر آمادگی لازم برای زایمان زودرس را ندارد ، احتمال بروز آسیب به رحم یا سایر ارگان‌ها وجود دارد.

راهکارهایی جهت پیشگیری از زایمان زودرس

• انجام مراقبت‌های بارداری به محض اطلاع از باردار بودن، این مراقبت‌ها شامل مراجعه منظم به دکتر زنان یا ماما، انجام تست‌های غربالگری و توجه به توصیه‌های پزشک می‌باشد.

• داشتن رژیم غذایی سالم در طول بارداری شامل مصرف غلات کامل، استفاده از پروتئین‌های بدون چربی، مصرف سبزیجات و میوه‌جات به مقدار کافی، استفاده از مکمل‌های اسید فولیک و کلسیم و سایر ویتامین ها طبق دستور پزشک

• نوشیدن مقدار فراوان آب در هر روز (حداقل هشت لیوان مایعات باید در طی روز مصرف نمائید، اگر تمرینات ورزشی انجام می‌دهید یا در مناطق گرمسیر زندگی می‌کنید میزان آب مصرفی شما باید بیشتر از ۸ لیوان باشد)

• اگر دچار فشار خون، دیابت یا سایر بیماری های مزمن هستید باید به صورت منظم تحت نظر پزشک باشید و داروهای تجویز شده را به طور کامل مصرف نمائید.

• ترک سیگار، عدم استفاده از مواد مخدر و الکل، عدم مصرف دارو بدون تجویز پزشک (مصرف برخی داروها در حین بارداری ممکن است منجر به بروز ناهنجاری‌هایی در جنین و زایمان زودرس شود، بنابراین در صورت مراجعه به پزشک قبل از انجام هرگونه تصویربرداری پزشکی یا تجویز دارو ابتدا به او اطلاع دهید که باردار می‌باشید.)

مداخلات پزشکی جهت جلوگیری از زایمان زودرس

اگر طی معاینات و غربالگری‌ها و مراقبتهای دوران بارداری پزشک تشخیص دهد که شما در معرض زایمان زودرس قرار دارید ممکن است درمان‌های زیر را برای شما انجام دهد:

• غربالگری عفونت‌های دستگاه تناسلی و درمان آن
• استفاده از مکمل روی
• سرکلاژ در مواردی که دهانه رحم ضعیف باشد و امکان باز شدن ان پیش از موعد زایمان وجود داشته باشد یا در مورد حاملگی‌های پرخطر و چندقلو پزشک اقدام به دوختن دهانه رحم می‌نماید تا موعد زایمان فرا برسد.

سوالات متداول

در نهایت…

زایمان زودرس پیامدهای جدی برای مادر و نوزاد دارد، اما با تشخیص به موقع و مراقبت‌های پزشکی مناسب می‌توان از بسیاری از مشکلات جلوگیری کرد. علائم زایمان زودرس باید جدی گرفته شده و در صورت مشاهده آنها، فوراً با پزشک مشورت شود. اقدامات پیشگیرانه، مانند مدیریت بیماری‌های مزمن و مراقبت‌های پزشکی، خطرات این مشکل را کاهش داده و سلامت مادر و نوزاد را تضمین ‌می‌کنند.