بی اختیاری ادرار در زنان و روش های درمان آن

بی‌اختیاری ادرار در زنان یکی از مشکلات شایع اما کمتر موردبحث است که می‌تواند کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار دهد، بسیاری از زنان پس از زایمان، در دوران یائسگی یا به دلایل پزشکی دیگر با این مشکل مواجه می‌شوند، اما چه عواملی باعث بی‌اختیاری ادرار می‌شوند؟ راهی برای پیشگیری یا درمان آن وجود دارد؟ در این مطلب به بررسی علل، انواع و راهکارهای درمانی بی‌اختیاری ادرار در زنان می‌پردازیم.

علت بی اختیاری ادرار در زنان

بی اختیاری ادرار یک عارضه بسیار شایع در بین خانم ها است و ۳۰ تا ۵۰ درصد از آنها را تحت تأثیر قرار دهد، بی اختیاری ادرار در زنان دو برابر بیش از مردان اتفاق می افتد و بیشتر در خانم های مسن رخ می‌دهد و در صورت عدم درمان در فعالیت های روزانه تداخل ایجاد کرده و منجر به کاهش کیفیت زندگی آنها می‌شود.

دلایل مختلفی برای بروز این عارضه وجود دارد که عبارتند از:

• زایمان و بارداری با وارد کردن فشار بر عضلات کف لگن و تغییرات هورمونی باعث ضعف عضلات کنترل‌کننده ادرار می‌شوند.

• یائسگی که به خاطر کاهش استروژن منجر به ضعیف شدن بافت‌های مثانه و مجرای ادرار می‌شود.

• التهاب ناشی از عفونت‌های ادراری منجر به احساس دفع ناگهانی ادرار می‌شود.

• افزایش وزن فشار بیشتری بر مثانه وارد کرده و کنترل ادرار را دشوار می‌کند.

• فشار ناشی از دفع سخت مدفوع یا یبوست مزمن به عضلات کف لگن آسیب می‌زند.

• مشکلاتی مانند ام‌اس، سکته مغزی یا آسیب‌های نخاعی بر عملکرد مثانه تأثیر می‌گذارند.

• مصرف برخی داروها از قبیل داروهای مدر، آرام‌بخش یا ضدافسردگی ممکن است بی‌اختیاری را تشدید کنند.

انواع بی اختیاری ادرار در زنان

انواع مختلفی از بی اختیاری ادرار وجود دارد که شایع ترین آنها عبارتند از:

بی اختیاری استرسی

معمولا در اثر فشار بر روی شکم ایجاد می شود، به عنوان مثال وقتی می خندید، سرفه می کنید، عطسه می کنید یا هنگام بلند کردن جسمی از زمین، انجام ورزش رخ خواهد داد.

بی اختیاری فوریتی

در این شرایط فرد نیاز به تخلیه سریع ادرار دارد و به دنبال آن ممکن است خروج غیر عادی ادرار اتفاق بیفتد و عواملی مانند فونت های ادراری موجب بروز این عارض می شود.

بی اختیاری سر ریزی

عدم خالی شدن کامل مثانه و چکیدن ادرار به صورت قطره قطره بی اختیاری سرریزی نامیده می شود.

بی اختیاری عملکردی

گاهی فرد به دلیل اختلالات جسمی که دارد ممکن است نتواند به موقع خود را به توالت برساند و همین عامل موجب نشت ادرار در وی می شود.

بی اختیاری مختلط

تجربه بیش از یک نوع بی اختیاری های ادراری، بی اختیاری مختلط نامیده می شود.

چه عواملی موجب بی اختیاری ادرار در زنان می شوند؟

دوران بارداری، وزن اضافی و تغییر در میزان ترشح هورمون ها، کف لگن خانم ها را تضعیف می کند و همچنین فشار وارد شده به لگن هنگام زایمان و رسیدن به سن یائسگی موجب تضعیف بیشتر این عضلات می شود، در دوران یائسگی میزان ترشح هورمون های زنان استروژن که به تقویت عضلات کف لگن کمک می کند، به شدت کاهش پیدا می کند.

همچنین عوامل دیگری مانند یبوست، پرولاپس یا افتادگی رحم و مثانه ، بالا رفتن سن، مانند سکته مغزی، بیماری پارکینسون، بینایی بد و ناتوانی در حرکت از جمله عواملی است که موجب بی اختیاری ادرار یک خانم می شود.

تشخیص بی اختیاری ادرار در بانوان

تشخیص بی‌اختیاری ادرار از طریق ارزیابی کامل تاریخچه پزشکی، علائم بالینی و انجام آزمایش‌های خاص صورت می‌گیرد، مراحل تشخیص شامل موارد زیر است:

• پزشک ابتدا از بیمار درباره علائم، زمان شروع بی‌اختیاری، عواملی که علائم را تشدید یا کاهش می‌دهند، و هر گونه مشکل پزشکی دیگر سؤال می‌کند.

• پزشک معاینه‌ای برای بررسی وضعیت عضلات کف لگن، بررسی علائم عفونت یا سایر مشکلات آناتومیک انجام دهد.

• آزمایش ادرار برای بررسی وجود عفونت یا خون در ادرار انجام می‌شود که علائم مشابه بی‌اختیاری را ایجاد می‌کند.

• تصویربرداری مثانه، مانند سونوگرافی یا سیستوسکوپی، برای بررسی سلامت مثانه و مجاری ادراری و شناسایی هر گونه انسداد یا مشکلات ساختاری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• تست برای اندازه‌گیری فشار داخل مثانه و تعیین نحوه عملکرد مثانه در زمان پر شدن انجام می‌شود. این آزمایش کمک می‌کند تا مشخص شود که آیا بی‌اختیاری ناشی از مشکلات مثانه است یا خیر.

• ثبت علائم ادراری که شامل ثبت تعداد دفعات ادرار، میزان ادرار و زمان‌های نشت ادرار در طول روز و شب است تا الگوهای بی‌اختیاری شناسایی شود.

نحوه درمان بی اختیاری ادرار

نوع درمان بی اختیاری ادرار به عواملی از قبیل نوع بی اختیاری ادرار، شدت بیماری و سن ، سلامتی و تاریخ پزشکی بیمار بستگی دارد:

پزشک شما ممکن است بیمار را به فیزیوتراپیست زنان یا پزشک متخصص در مشکلات لگن زنان ارجاع دهد و متخصصین ممکن است یک یا چند مورد از این گزینه های درمانی را توصیه کنند:

اصلاح درمانی رفتاری

پزشک روش هایی را جهت درمان پیشنهاد می‌دهد و این موارد شامل محدود کردن مصرف مقدار مایعات، کاهش مصرف کافئین است.

تمرینات کف لگن

تمرینات کگل به تقویت عضلات کف لگن کمک می‌کند و می‌تواند در درمان بی‌اختیاری استرسی موثر باشد، این تمرینات شامل انقباض و رها کردن عضلاتی است که جریان ادرار را کنترل می‌کنند.

باز آموزی مثانه

هدف کلی بازآموزی مثانه، بازگرداندن عملکرد طبیعی مثانه است و تحقیقات نشان می دهد که بازآموزی مثانه یک درمان مؤثر برای برخی از انواع مشکلات مثانه است.

مصرف دارو

برای درمان بی‌اختیاری اضطراری یا بی‌اختیاری ناشی از تحریک مثانه، داروهایی مانند آنتی‌کولینرژیک‌ها برای کاهش انقباضات غیرارادی مثانه تجویز می‌شود و داروهای دیگر ممکن است برای درمان مشکلات عصبی مرتبط با بی‌اختیاری استفاده شوند.

برخی داروها می توانند دیواره مجاری ادرار را ضخیم تر کنند و تجویز داروهایی مانند استروژن موضعی، داروهایی جهت آرام کردن یک مثانه فعال، تقویت عضلات مثانه نیز در درمان بی اختیاری ادرار کمک کننده است.

عمل جراحی

در صورت شکست درمان‌های غیرجراحی، جراحی لازم است و انواع مختلف جراحی‌ها برای درمان بی‌اختیاری استرسی شامل عمل‌های مانند نصب sling (نوار حمایتی) یا جراحی‌های بازسازی مثانه و مجرای ادراری وجود دارد.

پیشگیری از بی اختیاری ادرار در بانوان

پیشگیری از بی‌اختیاری ادرار شامل تغییرات سبک زندگی و مراقبت‌های بهداشتی است که می‌توانند به حفظ سلامت سیستم ادراری و تقویت عضلات کف لگن کمک کنند. در ادامه چند روش مؤثر برای پیشگیری از این مشکل آورده شده است:

• اضافه‌ وزن فشار اضافی به مثانه و عضلات کف لگن وارد می‌کند و حفظ وزن مناسب می‌تواند به جلوگیری از بی‌اختیاری ادرار کمک کند.

• یبوست مزمن می‌تواند فشار زیادی به مثانه وارد کند و منجر به بی‌اختیاری شود و مصرف فیبر و آب کافی در رژیم غذایی به جلوگیری از یبوست کمک می‌کند.

• نوشیدن مایعات کافی در طول روز و اجتناب از نوشیدنی‌های محرک مانند کافئین و الکل می‌تواند به کاهش مشکلات مثانه کمک کند.

• سیگار کشیدن می‌تواند عضلات کف لگن را ضعیف کند و خطر بی‌اختیاری ادرار را افزایش دهد و ترک سیگار می‌تواند به پیشگیری از این مشکل کمک کند.

• ورزش منظم به تقویت عضلات شکم و لگن کمک می‌کند و در نتیجه می‌تواند از بی‌اختیاری ادرار جلوگیری کند.

• پیشگیری از عفونت‌های ادراری و درمان سریع آن‌ها می‌تواند از بروز مشکلات مثانه و بی‌اختیاری ادرار جلوگیری کند.
• لباس‌های تنگ و فشار بر روی ناحیه شکم و لگن می‌تواند به مشکلات ادراری منجر شود و پوشیدن لباس‌های راحت و گشاد می‌تواند به پیشگیری از این مشکل کمک کند.

سوالات متداول

در نهایت…

بی اختیاری ادرار یکی از بیماری های شایع در خانم ها می باشد که به دلایل مختلفی ایجاد می شود. بی اختیاری ادرار در خانم ها می تواند موجب کاهش اعتماد به نفس و شرمساری آنها شود بنابراین اغلب به دلیل عدم مراجعه به موقع به یک متخصص زنان، درمانی نیز صورت نمی گیرد. اما باید توجه داشته باشند در صورت مراجعه به موقع به پزشک و آغاز درمان می تواند در بهبودی هر چه سریع تر آنها تاثیر بسزایی داشته باشد. روند درمانی غیرجراحی این بیماری به زمان زیادی نیاز دارد پس بیماران باید در طول درمان صبر و حوصله زیادی داشته باشند.