درمورد بیماری سوزاک بیشتر بدانید!

سوزاک یکی از بیماری‌های مقاربتی شایع است که توسط باکتری Neisseria gonorrhoeae ایجاد می‌شود و این بیماری هم در مردان و هم در زنان بروز می‌کند و نواحی مختلفی از بدن مانند دستگاه تناسلی، مقعد، گلو و چشم را درگیر می‌کند، علائم آن شامل ترشح غیرطبیعی، درد هنگام ادرار، یا در برخی موارد بدون علامت است و اگر درمان نشود، به عوارض جدی‌تری مانند ناباروری منجر می‌شود، اما می‌توان سوزاک را به‌ موقع تشخیص داد و از انتقال آن جلوگیری کرد؟

چه افرادی به بیماری سوزاک مبتلا می شوند؟

بیماری سوزاک هر فردی را که رابطه جنسی محافظت‌ نشده با فرد آلوده دارد، مبتلا می‌کند و این شامل روابط واژینال، مقعدی یا دهانی است، افرادی که شرکای جنسی متعدد دارند، بدون استفاده از کاندوم رابطه برقرار می‌کنند یا شریک جنسی آن‌ها سابقه ابتلا به بیماری‌های مقاربتی دارد، در معرض خطر بیشتری قرار دارند و همچنین نوجوانان و جوانان فعال از نظر جنسی به دلیل آگاهی کمتر و رعایت نکردن نکات ایمنی، بیشتر در معرض ابتلا به سوزاک هستند.

سوزاک اغلب در زنان ۱۵ تا ۲۴ ساله دیده می شود، اما اکثریت مردم نمی دانند به بیماری سوزاک مبتلا شدند زیرا برخی از آنها تقریبا هیچ علامت و نشانه ای از بیماری را ندارند.

راه های انتقال بیماری سوزاک

این باکتری در محیط‌های گرم و مرطوب بدن مانند دستگاه تناسلی، مقعد، گلو و چشم رشد می‌کند و راه‌های انتقال سوزاک به طور کامل شامل موارد زیر است:

رابطه جنسی محافظت‌ نشده (واژینال، مقعدی، دهانی)

مهم‌ترین راه انتقال سوزاک از طریق رابطه جنسی است:

• تماس مستقیم با ترشحات تناسلی فرد آلوده در طی رابطه جنسی می‌تواند باعث انتقال بیماری شود.

• رابطه مقعدی نیز می‌تواند باعث انتقال سوزاک به ناحیه مقعد و راست‌روده شود.

• تماس دهان با آلت تناسلی یا ناحیه مقعد فرد مبتلا می‌تواند موجب آلودگی دهان و گلو شود.

انتقال از مادر به نوزاد

اگر مادر در هنگام زایمان طبیعی به سوزاک مبتلا باشد، باکتری به چشم‌های نوزاد منتقل می‌شود و این نوع عفونت باعث ورم و ترشح چشمی یا حتی نابینایی در نوزاد می‌شود.

تماس با ترشحات آلوده

هرگونه تماس دست یا جسم آلوده به ترشحات عفونی مثلا مالیدن چشم با دست آلوده باعث انتقال سوزاک به نواحی دیگر بدن مانند چشم می‌شود.

استفاده از وسایل پزشکی غیراستریل

در موارد نادر، استفاده از ابزارهای پزشکی یا تزریقی آلوده به ترشحات فرد بیمار، بدون رعایت اصول بهداشتی، باعث انتقال بیماری می‌شود و این مورد در کشورهایی با رعایت پایین اصول بهداشتی بیشتر دیده می‌شود.

راه‌هایی که سوزاک از طریق آن‌ها منتقل نمی‌شود:

• استفاده از استخر، توالت عمومی یا وان حمام

• تماس پوستی ساده (دست دادن، بغل کردن)

• استفاده از ظروف غذا، لیوان یا قاشق مشترک

بنابراین، تماس مستقیم با ترشحات آلوده از راه جنسی یا هنگام زایمان، اصلی‌ترین راه‌های انتقال سوزاک هستند و استفاده از کاندوم، انجام آزمایش‌های منظم و محدود کردن تعداد شرکای جنسی از مهم‌ترین روش‌های پیشگیری محسوب می‌شوند.

علائم و نشانه های سوزاک چیست؟

اغلب خانم های مبتلا به سوزاک علائم یا علائمی ندارند یا در صورت بروز علائم، اغلب به قدری خفیف هستند که با عفونت مثانه یا واژن اشتباه گرفته می شوند.

علائم بیماری سوزاک در ناحیه تناسلی می تواند شامل موارد زیر باشد:

• درد یا سوزش هنگام ادرار
• ترشحات واژن بیشتر از حد معمول
• ترشحات واژن که متفاوت از حد طبیعی
• خونریزی بین دوره های عادت ماهیانه
• درد در لگن یا شکم

علائم و نشانه های سوزاک در قسمت های دیگر بدن عبارتند از:

• خارش مقعد، ترشحات چرک مانند، خون قرمز روشن روی توالت یا حرکات دردناک روده

• درد و خارش چشم، حساسیت به نور، ترشحات چرک مانند از چشم

• گلودرد، غدد متورم در گردن

• گرما، قرمزی، تورم یا درد هنگام حرکت در زانو

به طور کلی سوزاک می تواند مشکلات جدی برای سلامتی ایجاد کند، حتی اگر علامت یا علائمی وجود نداشته باشد.

تشخیص بیماری سوزاک

تشخیص بیماری سوزاک معمولاً با ترکیبی از معاینه بالینی و آزمایش‌های تخصصی انجام می‌شود، پزشک ابتدا با توجه به علائم بیمار، سابقه جنسی و احتمال تماس با فرد آلوده، مشکوک به سوزاک می‌شود و سپس برای تأیید بیماری از روش‌های آزمایشگاهی استفاده می‌شود:

آزمایش نمونه ترشحات

در مردان نمونه‌ای از ترشحات مجرای ادرار گرفته می‌شود و در زنان نمونه از دهانه رحم (در طول معاینه لگنی) یا واژن برداشته می‌شود.

در موارد خاص نیز ممکن است از گلو، چشم یا مقعد نمونه گرفته شود.

آزمایش ادرار

آزمایش ادرار وجود باکتری Neisseria gonorrhoeae را شناسایی می‌کند، به‌ویژه در مردانی که علائم دارند.

آزمایش PCR

دقیق‌ترین روش تشخیص است و با بررسی DNA باکتری در نمونه، حتی مقادیر کم آن را شناسایی می‌کند و این روش برای نمونه ادرار، ترشحات واژن، گلو یا مقعد قابل استفاده است.

کشت باکتری

در این روش باکتری سوزاک از نمونه گرفته‌ شده رشد داده می‌شود و این روش کمی زمان‌ بر است اما برای بررسی مقاومت آنتی‌بیوتیکی مفید است.

تشخیص در افراد بدون علامت

بسیاری از افراد به‌ویژه زنان هیچ علامتی ندارند و به همین دلیل توصیه می‌شود افرادی که روابط جنسی پرخطر دارند، حتی بدون علامت، تست‌های غربالگری را انجام دهند.

بیشتر بخوانید: شایع ترین بیماری های مقاربتی

روش های درمان بیماری سوزاک

درمان معمولاًساده و مؤثر است، به‌ویژه اگر بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، هدف از درمان، نابودی کامل باکتری، پیشگیری از عوارض و جلوگیری از انتقال بیماری به دیگران است.

درمان با آنتی بیوتیک

معمولا جهت درمان سوزاک، به بیمار آنتی بیوتیک تجویز می شود و آنتی بیوتیک ها معمولا به صورت قرص مصرف می شوند، اگرچه آنتی بیوتیک ها سوزاک را درمان می‌کنند، اما نمی توانند آسیب های دائمی را که به بدن وارد شده است را برطرف کنند، به همین دلیل انجام آزمایش بسیار اهمیت دارد.

به منظور دریافت یک نتیجه مطلوب از آنتی بیوتیک ها باید تمام آنتی بیوتیکی هایی که پزشک تجویز کرده مصرف شوند و به اصطلاح دوره درمان کامل شود، حتی اگر علائم بعد از مدتی از بین برود.

پرهیز از رابطه جنسی تا پایان درمان

بیمار باید تا زمانی که درمان کامل نشده و علائم به‌ طور کامل از بین نرفته‌اند، از برقراری رابطه جنسی خودداری کند تا از انتقال بیماری به دیگران جلوگیری شود.

درمان هم‌زمان شریک جنسی

برای جلوگیری از انتقال مجدد، لازم است تمام شرکای جنسی فرد مبتلا نیز آزمایش داده و در صورت لزوم درمان شوند، حتی اگر بدون علامت باشند.

پیگیری پس از درمان

گاهی لازم است آزمایش مجدد انجام شود معمولاً ۱ تا ۲ هفته بعد از پایان درمان، تا اطمینان حاصل شود که عفونت کاملا از بین رفته است، به‌ ویژه اگر علائم ادامه پیدا کنند یا بیمار با افراد متعدد رابطه دارد.

نکته: در صورت از بین نرفتن علائم پس از یک دوره مصرف آنتی بیوتیک باید مجددا به پزشک متخصص زنان مراجعه شود و در صورت داشتن رابطه جنسی با شخصی که دچار سوزاک است، احتمال ابتلا مجدد به سوزاک وجود دارد.

در صورت عدم درمان سوزاک، چه اتفاقی رخ می دهد؟

سوزاکی که درمان نشود می تواند باعث ایجاد مشکلات جدی در سلامتی در خانم ها شود، از جمله:

• عفونت اندام تولید مثل خانم ها PID می تواند منجر به درد مزمن لگن، مشکلات ناباروری شود، به این معنی که خانم نمی تواند باردار شود و سوزاک بدون درمان علت اصلی بروز بیماری التهابی لگن است.
• خطر بیشتر ابتلا به ویروس HIV یا شیوع ویروس HIV، اگرچه خیلی اوقات این مشکلات بروز نمی کند، اما سوزاک می تواند باعث عفونت گسترده در سایر نقاط بدن مانند خون، مفاصل، قلب یا مغز شود. این می تواند به مرگ منجر شود.

قبل از رابطه جنسی با شریک زندگی خود صحبت کنید و در صورت وجود علائم سوزاک، از پزشک خود در مورد انجام آزمایش اطلاعات لازم را کسب کنید.

سوالات متداول

در نهایت…

بیماری سوزاک یک عفونت مقاربتی باکتریایی است که عوارض جدی مانند ناباروری، عفونت‌های مزمن و افزایش خطر ابتلا به HIV ایجاد می‌کند و درمان آن با آنتی‌بیوتیک‌ها مؤثر است، اما پیشگیری از طریق استفاده از کاندوم و انجام تست‌های منظم ضروری استُ افراد باید از برقراری رابطه جنسی با شریک آلوده خودداری کرده و در صورت ابتلا به سوزاک، درمان تمامی شرکای جنسی نیز الزامی است تا از انتقال مجدد جلوگیری شود.