استرس و اضطراب در زایمان طبیعی از جمله مسائلی است که بسیار از مادران باردار با آن مواجه میشوند. آمادگی جسمی و روحی پیش از زایمان، میتواند تاثیر قابل توجهی بر روند زایمان طبیعی داشته باشد. آن دسته از مادرانی که از لحاظ روانی برای زایمان طبیعی آماده هستند، تجربه زایمانی موفقتر و با استرس و درد کمتری خواهند داشت. علاوه بر این، آمادگی روحی و جسمانی میتواند تأثیر مستقیمی بر روند بهبودی بعد از زایمان و ارتباط مادر و نوزاد داشته باشد. به همین علت باید دلایل ترس از زایمان طبیعی در مادران شناسایی و سپس برطرف شوند.
آیا استرس و اضطراب بر روی زایمان طبیعی تاثیر می گذارد؟
بله، استرس و اضطراب در زایمان طبیعی، تأثیراتی منفی را در این فرآیند به دنبال دارد. مهمترین تاثیر این اضطراب به دنیا آمدن نوزاد زودتر از موعد و به صورت نارس خواهد بود. علاوه بر آن ترس و اضطراب میتواند به افزایش درد در زمان زایمان منجر شود. زیرا استرس مادر بر روی سیستم عصبی اثر گذاشته و عملکرد درد و کنترل آن در مغز او را تحت تأثیر قرار میدهد.
در مواقعی نیز این استرس و اضطراب ممکن است باعث تنش عضلانی و اختلال در هورمونهای بدن شده و سبب تأخیر در پیشرفت زایمان شود. همچنین گاهی اوقات این ترس و اضطراب مادر باعث استفاده پزشک از روشهای کمکی از جمله استفاده از داروهای درد، انجام سزارین و … می شود. در صورتی که اگر زایمان طبیعی مثبت و بدون مشکلات پیش برود، به استفاده از مداخلات پزشکی نیازی نخواهد بود.
علت استرس در زایمان طبیعی
ترس از زایمان طبیعی میتواند به علتهای مختلفی در مادر شکل گیرد. در زیر چند عامل متداول را بررسی خواهیم کرد:
نگرانی و ترس
زایمان طبیعی یک تجربه بزرگ بوده و برخی از زنان ممکن است از نظر جسمی و روحی نگران آن باشند. این نگرانیها مربوط به سلامتی خود و نوزاد، ترس از درد و عدم قدرت کنترل شرایط زایمان، ترس از مشکلات ممکن در زمان زایمان و احتمال نیاز به مداخلههای پزشکی است که این موارد میتوانند به استرس مادر در این زمان منجر شوند.
عدم اطمینانی و آشنایی
برخی زنان به دلیل عدم آشنایی کافی با فرآیند زایمان طبیعی و نداشتن تجربه قبلی، احساس بیاطمینانی و استرس را تجربه میکنند. نداشتن اطلاعات کافی درباره مراحل زایمان، علائم طبیعی و همچنین اطلاعات در مورد احتمال ایجاد مشکلات و راههای مقابله با آنها مادران را با استرس مواجه میکنند.
فشار روانی
گاهی اوقات استرس روانی مادر در زمان زایمان طبیعی ناشی از فشارهای خانوادگی، اجتماعی و فرهنگی خواهد بود. انتظارات خانواده، همسر، فرهنگ و جامعه درباره زایمان و نقش مادری ممکن است از عواملی باشد که استرس مادر را افزایش دهند.
مشکلات جسمی
برخی مشکلات جسمی در زمان زایمان میتوانند استرس را افزایش دهند. از جمله این ها باید به وجود مشکلات تنفسی، دیابت، فشار خون بالا و سایر مشکلات جسمی اشاره کرد.
روش های کاهش استرس و اضطراب در زایمان طبیعی
برای کاهش ترس و اضطراب در زمان زایمان طبیعی، میتوانید از راههای زیر استفاده کنید:
انتخاب یک بیمارستان مناسب
محیط بیمارستان تاثیر زیادی بر کاهش استرس زایمان طبیعی خواهد داشت. محیطی آرامشبخش و کادری دلسوز در بیمارستان از استرس مادر کم خواهد کرد. لازم است حتما در مورد بیمارستان تحقیقاتی را انجام دهید.
کسب اطلاعات از طریق کلاس های آموزشی
آشنایی کافی با فرآیند زایمان طبیعی و داشتن اطلاعات صحیح درباره مراحل زایمان، علائم طبیعی، راههای مقابله با درد میتواند با دادن اعتماد بیشتر به مادر در روند زایمان کمک کند. شرکت در کلاسهای آموزشی زایمان، مطالعه کتب و منابع معتبر و صحبت با زنانی که تجربه زایمان طبیعی داشتهاند نیز مفید خواهد بود.
حمایت اطرافیان
حمایت و حضور یک حامی قوی در کنار مادر، به او اطمینان بیشتری داده و از استرس او میکاهد. این حامی میتواند همسر، یک عضو خانواده یا دوست نزدیک باشد.
تکنیکهای تنفس و آرامش
تمرین تکنیکهای تنفس عمیق و آرامش میتواند به کاهش تنش و اضطراب کمک نماید. تنفس عمیق و منظم، تمرکز بر نفس کشیدن و تمرینهای ریلکسی به مادر کمک خواهد کرد تا آرامش و تسلط خود را در زمان زایمان حفظ کند.
عدم منفی گرایی
تصویرسازی مثبت و عدم منفی گرایی مادر، به او کمک خواهد کرد تا تصویری مثبت و آرامشبخش از زایمان در ذهن خود ایجاد کند. لازم است مادر از افکار منفی که باعث ترس و نگرانی او از زایمان میگردد، دور شود.
انجام ماساژ و تمرینات فیزیکی
تمرینات ساده فیزیکی مانند راه رفتن، یوگا، ماساژ، ورزشهای آبی و تمرینات تناسب اندام میتوانند به کاهش استرس و اضطراب کمک کرده و روحیه شما را بهبود بخشند. به عنوان مثال ماساژ، باعث آزاد شدن آندورفین که یک مسکن طبیعی مغز است در بدن شده و استرس ناشی از زایمان را کاهش میدهد.
صحبت در مورد ترس های خود
حرف زدن و بیان احساسات مادر با همسر، اطرافیان یا متخصصان مربوطه میتواند به او کمک کند تا ترس و اضطراب خود را کاهش دهد. اشتراک گذاری نگرانیها، ترسها و احساسات با افراد قابل اعتماد به مادر احساس آرامش و حمایت بیشتری میدهد.
آیا ترس و استرس از زایمان طبیعی بر روی جنین تاثیر می گذارد؟
ترس از زایمان طبیعی که یک مادر در زمان بارداری تجربه میکند، ممکن است تا چندین هفته پس از لقاح بر روی جنین او تاثیر گذاشته و بر مغز و رشد او اثرات منفی داشته باشد. در حقیقت جنین در شکم مادر، به راحتی در معرض هورمونهای استرس مادر قرار گرفته و بروز این شرایط میتواند سلامت و نیز رشد جنین را تهدید و دچار اختلال نماید. از نمونه مشکلاتی که استرس مادر بر روی جنین میگذارد عبارتند از:
✅ سطح استرس بالا در مادر باردار میتواند بر عملکرد مغز و رفتار نوزاد او در آینده تأثیر بگذارد.
✅ استرس مادر سبب اختلالاتی در فرآیند رشد جنین میشود.
✅ اضطراب مادر در مواردی منجر به کاهش سطح IQ خواهد شد.
✅ استرس یک مادر باردار موجب ترس کودک، مشکلات و نقص سیستم ایمنی بدن او میشود.
سوالات متداول ترس و استرس از زایمان طبیعی
بله، یک پزشک متخصص و با تجربه به احساسات و موضوعات استرس زایی که یک مادر دارد به خوبی توجه کرده و با ارائه مشاورههای لازم او را به آرامش دعوت میکند.
استرس مادران باردار از همان ابتدای دوران حاملگی شروع میشود. اما در هفته های آخر بارداری و نزدیک شدن به لحظه زایمان این استرس بسیار افزایش خواهد یافت.
بارداری موجب بروز برخی از اختلالات در خواب مادر میشود. براساس تحقیقات انجام شده، کمبود خواب کافی اضطراب مادر را شدیدتر کرده و استراحت کافی به خصوص در هفته های آخر بارداری، با کاهش اضطراب، روند زایمان طبیعی موفقی را برای مادر رقم میزند.
اهمیت حفظ آرامش در زایمان طبیعی
حس ترس از زایمان طبیعی در مادران باردار، مسالهای طبیعی بوده که اکثر مادران آن را تجربه میکنند. در واقع اهمیت حفظ آرامش در زایمان طبیعی آن زمانی خود را نشان میدهد که ترس بیش از حد مادر باعث میشود او به فکر هر کاری باشد تا این درد را تجربه نکند. به طور مثال بالا رفتن آمار سزارین یکی از پیامدهای ترس از زایمان است. چنانچه ترس و اضطراب مادر بیشتر از حد معمول بوده و روحیه او را تحت تأثیر قرار میدهد، بهتر است با متخصص زنان در این زمینه مشورت نماید.
خانم دکتر ندا حاجیها از پزشکان شناخته شده و با سابقه در زمینه زنان و زایمان بوده و با داشتن تجربه کافی در حوزه زایمان طبیعی میتواند شما را در این امر یاری و راهنمایی کند.